هنجاریابی پرسشنامه اندازه‌گیری نگرش زنان به حجاب از منظر آموزه‌های اسلامی
پژوهش حاضر در دو مرحله توصیفی ـ کتابخانه ای و پیمایشی ـ میدانی انجام شد تا با رویکرد آموزه های اسلامی، ابزاری برای سنجش نگرش زنان مسلمان نسبت به حجاب اسلامی تهیه و آن را هنجاریابی نماید. مطالب توصیفی با محوریت آیات حجاب، از تفاسیر و کتب و منابع اسلامی تهیه و تدوین و از چارچوب ادبیاتی حاصل، سؤالات اولیه (73 گویه) استخراج شد. برای سنجش روایی پرسشنامه از روش محتوایی و از نظرات 15 نفر از اساتید حوزه و دانشگاه کمک گرفته شد. برای جمع آوری داده ها در مرحله میدانی، پرسشنامه محقق ساخته، بین آحاد جامعه آماری 1221 نفره خواهران طلاب استان هرمزگان، در 12 مدرسه/شهر توزیع شد. به دلیل عدم دسترسی به همه طلاب در هنگام جمع آوری، 728 پرسشنامه تکمیل شده، جمع آوری و داده های خام، با نرم افزار EXCEL 2010 دسته بندی و با نرم افزار SPSS Ver20 تجزیه و تحلیل شد. برای سنجش روایی ابزار تحقیق از 4 روش: تحلیل عاملی اکتشافی، ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و روایی محتوایی به طور همزمان استفاده شد. با تحلیل تخصصی داده ها، به روش چرخش واریماکس (Varimax)، بعد از چند مرحله، 5 خرده مقیاس شامل: بعد ظاهری با 5 گویه، بعد نگرشی ـ اعتقادی 6 گویه، بعد پیامدی ـ رفتاری 6 گویه، بعد اجتماعی ـ اخلاقی 8 گویه، بعد الگوپذیری 4 گویه، از متغیر اصلی «نگرش نسبت به حجاب اسلامی» استخراج شد. ضریب پایایی پرسشنامه نهایی 29 سؤالی، در دو مرحله بررسی شد. ضریب آلفای کرونباخ (Cronbach's Alpha)، در مرحله اول، با جامعه آماری 728 نفره از طلاب مدارس استان هرمزگان، برابر 93/0 محاسبه شد. در مرحله دوم با جامعه آماری 308 نفره متشکّل از طلاب شهرستان بندرعباس، ضریب پایایی با دو روش: آلفای کرونباخ برابر90/0 و دونیمه کردن برابر 77/0 محاسبه گردید. همچنین ضریب پایایی 5 خرده مقیاس نیز از 69/0 تا 89/0 به دست آمد. با توجه به ویژگی های خاص جامعه آماری این تحقیق که جمعاً 1036 نفر از خواهران طلاب و صاحب نظر در آموزه های اسلامی مربوط به حجاب و عفاف بودند، اعتبار درونی نتایج تحقیق حاضر، بسیار حائز اهمیت و قابل اتّکاست و می توان گفت که پرسشنامه نهایی 29 سؤالی از روایی، پایایی و ساختار قابل قبولی برخوردارست. بنابراین، محصول نهایی این تحقیق، به عنوان یک پرسشنامه استاندارد «اندازه گیری نگرش زنان مسلمان نسبت به حجاب اسلامی» در تحقیقات پیمایشی و میدانی توسط طلاب محقق، قابل استفاده است. به علاوه، در این پژوهش، رابطه متغیرهای Demographic و حجاب اسلامی بررسی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان نگرش زنان نسبت به حجاب اسلامی با متغیرهای «تحصیلات حوزوی و دانشگاهی، بومی بودن و قومیت» ارتباط معناداری نداشته، امّا با «وضعیت تأهل، وضعیت سکونت، سن، اقلیم شهری و مدرسه» ارتباط معناداری دارد.
کلید واژه: حجاب، جلباب، خمار، عفاف، پرسشنامه، روایی، پایایی